Hogere vaccinatie-raad

Geplaatst op 11-11-2021 in Blog.

Deze preek werd door ds. Han Schenau gehouden tijdens een leerdienst in de Christelijke Gereformeerde Kerk van Nunspeet-Ichthus, op 19 mei 2019, dus voordat Corona uitbrak en vóórdat er een vaccin tegen het coronavirus beschikbaar was. Desondanks zou de preek misschien kunnen helpen bij de bezinning, óók op vaccinatie in verband met corona.

Gelezen Schriftgedeelten:

• Ezra 8:21-23
• Nehemia 2:4-9
• Filippenzen 4:4-9
• Uit de Heidelbergse Catechismus: zondag 10

Desgewenst is de preek ook als pdf te downloaden via deze link.

Thema: Hogere vaccinatie-raad

Woord voor de kinderen

Lieve kinderen, als je naar buiten gaat, dan moet je altijd oppassen, hè? Want op straat kan het gevaarlijk zijn. Auto’s rijden soms te hard. Je hebt jongens op scooters. En soms zie ik een oude meneer op een elektrische fiets – poeh, dat lijkt Max Verstappen wel.

Kijk, elke dag bidden we of de Here ons bewaren wil op straat. Je mag gerust vragen, of Hij Zijn engelen de opdracht wil geven jou te beschermen. Die zijn daar ook voor. Maar we moeten zelf natuurlijk ook uitkijken. Dat is voor onszelf belangrijk, maar ook voor de andere mensen in het verkeer.

Heel lang geleden heb ik jullie een hartje laten horen van een kindje dat nog niet geboren was. Nou, dat is Nathan geworden. Daar ben ik de opa van. Die is nu zover dat hij de straat kan oversteken. En nu weet hij al, dat hij op de stoep eerst naar links moet kijken, dan naar rechts, en dan nog eens naar links. Of er geen auto aankomt. Dat hebben z’n vader en moeder ‘m geleerd. Wat ik dan weer niet snap is dat ze daar thuis niks aan de stopcontacten doen. Daar kunnen Nathan en zijn broertje zo hun vingers in steken. En dat moet je natuurlijk ook nooit doen!

Nee, we mogen op de Here vertrouwen. Dat Hij voor ons zorgt en ons bewaart. Maar we moeten zelf ook voorzichtig zijn, zuinig op ons eigen leven en het leven van anderen.

Preek

Gemeente van onze Here Jezus Christus,

Ik sprak deze week even een dertienjarige uit onze gemeente. Hij had net zijn prik gehad tegen meningokokken. Ik heb ‘m beloofd u te vertellen dat hij niet gehuild had. Wat wel waar is, is dat hij zich er niet helemaal lekker van voelde.

Als ik het goed begrepen heb, is dit z’n laatste. Het rijksvaccinatieschema begint met de eerste dktp-prik. Als je een week of zeven bent. Tegen difterie, kinkhoest, tetanus en polio. Ziekten die ernstige gevolgen kunnen hebben, en zelfs dodelijk kunnen zijn.

In de discussie gaat het nu veel over de bmr-prik. Tegen bof, mazelen en rode hond. Nog weer andere heel nare ziekten.

Lagere vaccinatiegraad

Er is onrust omdat de vaccinatiegraad in ons land nogal is gedaald.

Om erop te kunnen vertrouwen dat we die ziekten buiten de deur houden, moet 95% van de bevolking zijn ingeënt. Dat gaat nu naar de 92%. De emoties lopen hoog op. Want ‘dat jij je eigen kind niet wilt laten inenten, dat is nog tot daar aan toe, maar je brengt ook míjn kind in gevaar!’

In onze omgeving was de vaccinatiegraad altijd al lager. In de gemeente Nunspeet momenteel zo’n 75%. Dat komt doordat in onze burgerlijke gemeente nogal wat ouders wonen met godsdienstige bezwaren tegen inenting.  Zij menen dat je God Zijn soevereine gang moet laten gaan. Gezondheid en ziekte komen uit Zijn hand. Zo komt het voor op de hele Biblebelt. Vandaar dat daar zulke ziekten nog wel eens de kop opsteken.

Maar de vaccinatiegraad daalt de laatste jaren ook in meer hippe streken van ons land. In het tijdschrift Happinez – dat is bepaald iets anders dan De Wekker – werd in een column sterk tegen vaccinatie gepleit. In de gemeente Bergen zitten ze op 85%. Daar wonen nogal wat antroposofen. Die gaan voor biologisch. Zij zeggen dat je de natuur haar soevereine gang moet laten gaan.

Wat ook steeds meer een rol speelt, is wantrouwen tegen de overheid. Is die wel eerlijk over de effectiviteit? En de bijwerkingen? Weten we daar trouwens genoeg van af? Over mogelijke schade bij je kind op de langere duur? De overheid zit er maar mee. Moeten we voorlichten? Moeten we verplichten? Er wordt van alles geroepen: niet gevaccineerde kinderen weigeren bij de kinderopvang, ouders korten op de kinderbijslag!

Vaccinatie en de Bijbel

Afijn, de dokter heeft hier zijn rol. En de burgemeester. Maar waarom ook de dominee over vaccinatie? Dat is alleen daarom al lastig, omdat een preek over een Bijbeltekst moet gaan. En die is er over vaccinatie niet. Dat kon toen nog niet.

Daardoor komt het natuurlijk ook dat er nu onder christenen verschillend over wordt gedacht. Ook binnen onze gemeente. Om verschillende redenen. Hoe ga je als christenen met een verschillende visie met elkaar om? We kunnen in onze omgeving dus wel allemaal te maken krijgen met niet-ingeënte kinderen. Een aantal van onze volwassen leden is als kind niet ingeënt.

Waarom een preek? Bijvoorbeeld omdat ook wie wel voor vaccinatie kiest, dat nog niet vanzelf op een goeie manier doet. In Romeinen 14 schrijft Paulus: Alles wat je niet uit geloof doet, is zonde. Bij niet-vaccineren kan geloof ontbreken, maar bij wél vaccineren ook.

Of neem wat Paulus zegt in een discussie met heidense denkers in Athene: In de God die hemel en aarde schiep leven wij, bewegen wij ons en bestaan wij. Wij mensen allemaal, of je dat nu zelf gelooft of niet. Wij kunnen vanuit ons christelijke geloof dus een eigen inbreng hebben in de maatschappelijke discussie.

Hogere vaccinatie-raad

Daarom gaan we op zoek naar hogere vaccinatie-raad. Naar wat goed is in Gods ogen. Dáárvoor leven we tenslotte. Voor wat Zijn eer dient, wat je volgen van Christus zichtbaar maakt, en het welzijn van anderen dient.

Hogere vaccinatie-raad. Eerst en vooral over leven uit Gods hand. Daarna ook nog iets over vertrouwen in de overheid. Eerst in aansluiting bij wat we vorige week zagen vanuit zondag 10 van de Heidelbergse Catechismus. ‘Vader zorgt’ was toen het thema.

Loof en gras, regen en droogte, vruchtbare en onvruchtbare jaren, spijs en drank, gezondheid en ziekte, rijkdom en armoede – dat dat allemaal niet een kwestie is van geluk of pech, maar dat je Gods vaderhand daar achter mag zien. Er in elk geval tússen mag zien, ook tussen het kwaad en jou. Dat dat geloof een kind van God in voorspoed dankbaar zal maken, in tegenspoed geduldig en voor de toekomst vol vertrouwen. Wees niet bezorgd, zegt de Here Jezus tegen Zijn volgelingen, Vader in de hemel weet wat je nodig hebt.

Voorzienigheid

En, zeggen dan sommige broeders en zusters van ons: Vader kan ook vinden dat je ziekte nodig hebt. Om je te straffen voor zonde. Of om je wakker te schudden, als je geestelijk bent ingedut. Om je sterker te maken in je geloof. En als jij dan door inenting ziekte gaat voorkomen, verzet je je tegen de Here.

Dat is typisch Nederlands. In de 19e eeuw ontdekte dr. Jenner het koepokkenvaccin. Volgens sommige dominees werd hij daarvoor zo de hemel in geprezen, dat het gewoon afgodisch werd. Daar willen echte gelovigen niet aan mee doen. Die leven, zeiden die dominees, uit Gods hand, en dus wezen zij vaccinatie af. Je hebt ook in het buitenland strikte gelovigen. Bijvoorbeeld in Schotland. Maar nergens anders in de wereld hebben gelovigen – hoe strikt ook – om deze reden problemen met inenting.

Anderen zeggen: Vader zorgt zo goed, we hóeven Hem toch zeker geen handje te helpen? Als je nu ziet, hoe mooi zich het immuunsysteem van een kind vanzelf al ontwikkelt, als we onze kinderen verder goed voeden en verzorgen – wat de Schepper zo voortreffelijk heeft gemaakt, moeten wij dat nu nog weer verbeteren?

Je ziet in de Bijbel zelf gelovigen al verschillend omgaan met voorzienigheid en voorzichtigheid. We lazen van Ezra en van Nehemia. Twee vrome mannen, leiders van het volk Israël tijdens de ballingschap in Babel. Allebei mannen van gebed. Twee mannen met dezelfde missie. Zij mochten van de koning van Babel met een deel van het volk teruggaan naar Kanaän. Om daar een nieuw volksleven op te bouwen. Zij zien daarin de hand van God.

Maar ja, Babel en Kanaän, daar lag nog van alles tussen: vijandige machten. En dan heeft Ezra geen vrijmoedigheid om aan de koning militaire bescherming te vragen. Nee, want hij had al tegen de koning gezegd: Vader zorgt! Nou, daar is Nehemia net zo van overtuigd – de goede hand van mijn God was over mij – maar híj doet het wel. Hij vraagt de koning om een brief met zijn handtekening. En als de koning hem ruiters geeft, zegt hij niet: Dank u beleefd, koning, maar het hoeft niet, want Vader zorgt.

Het is waar, de Bijbel leert ons dat de Here kwaad – ook in de vorm van ziekte – gebruiken kan in Zijn plan met Zijn kinderen. Hij kan het inpassen en wat niet naar Zijn  wil is – de Hére heeft nooit ziekte en dood gewild! – Hij kan het naar Zijn hand zetten, zodat het niet buiten Zijn wil omgaat. Gelukkig maar, zeiden we vorige week tegen elkaar. Als onheil buiten Zijn hand om zou gaan, waren we aan de haaien overgeleverd…

Voorzichtigheid

Toch hoeft dat ons er niet van te weerhouden ziekte en lijden en dood tegen te gaan. De besmettelijke ziekte melaatsheid is in de Bijbel regelmatig een straf van God. Maar in Leviticus 13 en 14 staan allerlei maatregelen om melaatsheid te voorkomen. En dan niet als een aanbeveling, maar als een gebod! Vader zorgt, zeker, maar voor kinderen die zelf ook voorzichtig moeten zijn.

Je leest veel meer van zulke dingen. Wie een put graaft, moet er wel een deksel op leggen. Er zal maar een kind in vallen! Als je een huis bouwt met een plat dak, moet je er wel een balustrade omheen zetten. Voorzichtig!

En waarom zouden we vaccinatie nu niet als zulke voorzichtigheid mogen zien? Zoals toch alle christelijke boeren hun landerijen bij droogte wel beregenen? En tuinders bij vorst hun bloesem uit voorzorg besproeien? En zoals strikte gelovigen in Zeeland de Watersnood als een oordeel van God zagen, maar geen bezwaar hadden tegen de Deltawerken. Terwijl die toch echt bedoeld waren om herhaling te voorkomen.

Nu moet je natuurlijk toegeven dat het doel niet alle middelen kan heiligen. Het bezwaar tegen inenting als middel is dan vaak, dat je er een kind eerst ziek mee máákt. Daar wordt dan soms een woord van de Here Jezus bij aangehaald: Zij die gezond zijn, hebben geen dokter nodig, maar zij die ziek zijn. Maar dat gaat echt over iets heel anders: over de Farizeeën die denken niet met de zonde besmet te zijn en Hem, de Here Jezus, als ‘arts’, als ‘heelmeester’ niet nodig te hebben.

Dat ziekmakende van een inenting – ja, dat kon je van dat pokkenvaccin van dokter Jenner nog zeggen. Maar van de dktp- en de bmr-prik toch echt niet meer. Althans, als we mogen afgaan op wat we daar nu van weten. Dat is altijd een kwestie van vertrouwen. Daar kom ik straks nog op terug. Maar zelfs áls… welk medicijn heeft geen bijwerkingen en risico’s? Je moet altijd afwegen of je er inderdaad een groter kwaad mee voorkomt. Neem een chemokuur. Puur gif, maar die kan levensreddend zijn.

Voorzienigheid en voorzichtigheid, dat dat samengaat, dat heeft te maken met de manier waarop de Here God met Zijn kinderen om wil gaan: in een verbond. Dat begon al in het paradijs. De Here is de Schepper. Maar tegen de mensen die Hij schiep zei Hij: Nu moeten jullie mijn aarde gaan bewerken. Bewerken en bewaren. Kon de Here God dat niet alleen? Jawel, maar Hij wílde het niet alleen.

Zelfs nadat wij mensen in zonde gevallen waren – toen kreeg je dus dorens en distels en ziekte en dood. De komst en het offer van de Here Jezus werden nodig voor ieder mens. Maar die opdracht om de aarde te bewerken en te bewaren is blijven staan.

Ons immuunsysteem is een gave van de Schepper. Maar een middel om het vroeg te activeren en zo de verspreiding van ziekten te voorkomen, is ook een gave van de Schepper. En zeker als u en jij en ik in gelovige verbondenheid met God willen leven, mogen we dat dankbaar en in vertrouwen gebruiken. Calvijn zegt zelfs, dat het zonde is om voorzorgsmaatregelen die God geeft, níet te gebruiken. Gebruik ze dankbaar en gelovig, maar dan ook met een gerust hart!

Ja, daar zeg je dan wel wat: dankbaar en gelovig. En zo komt het vanmiddag bij het grootste deel van onze gemeente te liggen. Als je je kinderen nu wél laat inenten, dank je daar dan de Here voor? En blijf je zeggen: Uw wil geschiede? En: Zo de Here wil en wij leven… En: Loof de Here mijn ziel en vergeet niet een van Zijn weldaden. Die al uw ongerechtigheden vergeeft, die al uw ziekten geneest.

Als je het zo niet doet, dán liggen bof, mazelen en rode hond niet meer in Gods hand, maar in de onze. En dat is echt levensgevaarlijk. Dan kun je boos worden op broeders en zusters met hun in jouw ogen primitieve geloof, maar zelf in de praktijk inderdaad een afgodendienaar zijn.

Voorzienigheid én voorzichtigheid

Wat houdt de apostel Paulus het wijs bij elkaar. Voorzienigheid: Wees in geen ding bezorgd, breng al je zorgen, mét dankzegging, bij God. En tegelijk voorzichtigheid: Bedenk wat waar en eerbaar, wat rein en rechtvaardig is. En de God van de vrede zal met je zijn. Het is altijd zo geweest dat in de kerk de een gelovig sterk hechtte aan de voorzienigheid, en dat de ander even gelovig nadruk legde op de voorzichtigheid. Dat gaf een verschillend gebruik van middelen. Soms ook een zich onthouden van wat op zich wel mocht.

In het oude Israël had je de Rekabieten. Zij woonden, ook in het beloofde land, nog in tenten. En ze dronken geen wijn. In de vroege kerk had je de sterken en de zwakken, die wel of juist geen vlees aten. Omdat dat besmet kon zijn met afgoderij.

In Amerika heb je Amish. Christenen die zeer terughoudend zijn in het gebruik van de zegeningen van de moderne tijd. In onze tijd heb je de refo’s. Ik noem ze met respect, al is het alleen al omdat de Here God die Rekabieten in Israël een eigen betekenis geeft. Zij houden de rest van het volk een spiegel voor: jullie mogen de middelen best gebruiken, maar je verliest je afhankelijkheid van Mij toch niet?

En Paulus schrijft dat de sterken de zwakken niet moeten minachten. Zoals de zwakken de sterken niet moeten veroordelen. Aanvaard elkaar in liefde. Laat ieder zijn eigen geweten volgen. Ga elkaar niet dwingen. Luister naar elkaar, leer van elkaar.

Toch kan ons geweten niet het laatste woord hebben. Zoals ons immuunsysteem niet meer perfect werkt, zo werkt ons geweten ook niet meer volmaakt. Voor vaccinatie-raad moeten we toch inderdaad in de Bijbel zijn. En dan denk ik dat die een appel op ons doet deze middelen te gebruiken. Tot eer van God en uit liefde tot de naaste.

Even eerder schreef Paulus aan de christenen in Filippi: Uw welwillendheid zij alle mensen bekend. Dat is meer dan zomaar vriendelijkheid. Paulus bedoelt hiermee dat bij het bedenken van wat waar en waardig is het goede voor anderen echt een rol moet spelen. Daarom moeten we inderdaad deze dingen niet alleen overdenken met het oog op onze eigen kinderen, maar ook op die van anderen.

Vertrouwen in de overheid

De zorg van de overheid om de vaccinatiegraad is terecht. In Deventer heb je een winkelstraat die overkapt is door allemaal paraplu’s. Stel nu dat dat de zestig paraplu’s van zestig shoppers zijn. Nu lopen er in die straat ook nog vijf shoppers zónder paraplu. Die blijven dan ook wel droog. Maar als nu steeds meer mensen hun paraplu in gaan klappen…

Maar kunnen we onze overheid wel vertrouwen? Er zijn redenen aan te voeren om dat níet te doen:

• Hoe vaak blijkt het met cijfers niet anders te liggen dan zoals ze eerst werden gepresenteerd? Is de informatie die we krijgen wel betrouwbaar? Als het over vaccinatie gaat, kunnen internetfora je behoorlijk aan het twijfelen brengen. En echt niet alleen in de sfeer van GeenStijl en Dumpert.
• Maar ook dit. Politici trekken soms een heel grote broek aan, als het gaat om het belang van het kind, maar dat doen ze dan niet al te consequent. Ze zweren niet zelden tegelijk bij de vrijheid om ongeboren kinderen al in de moederschoot te doden.
• Trouwens, bij de laatste mazelenepidemie in 2013 en 2014 stierf één persoon, een jongen van 17. Erg genoeg, verschrikkelijk! – maar hoeveel jonge mensen sterven er niet in één weekend door alcohol en drugs in het verkeer of appen achter het stuur? Dat geeft veel minder ophef.
• En nog zoiets. In het rijksvaccinatieprogramma is ook de hpv-inenting opgenomen, voor meisjes van dertien. Tegen baarmoederhalskanker. Maar dat kun je praktisch alleen krijgen door onveilige seks. Daarom als ze dertien zijn, vóór ze gemiddeld seksueel actief worden. Maar als je op seksueel gebied Gods woord opvolgt, heb je die vaccinatie niet nodig.

Onze overheid belijdt geen voorzienigheid, alleen maar voorzichtigheid, en dat tamelijk selectief. Toch ís onze overheid er wél door Gods voorzienigheid. Ezra en Nehemia hadden alle reden de koning van Babel te wantrouwen, maar terwijl ze de Here beleden als de hoogste Koning, zochten ze ook in de hand van de koning van Babel de hand van God. En Paulus, die noemt in Romeinen 13 de overheid – nota bene de heidense keizer die christenen vervolgde – een dienares van God.

Natuurlijk moeten we kritisch blijven op wat de overheid ons aanbiedt en van ons vraagt. De christelijke politiek steunen, en goeie onderzoeksjournalistiek stimuleren. We moeten ons verzetten tegen verplichtingen die aan ons lichaam raken. Ons lichaam is een tempel van de heilige Geest, geen staatsdomein.

Maar dat we de overheid óók zien in het licht van Gods voorzienigheid – dat mag ons toch wel een basishouding van vertrouwen geven? Anders dan zij die het hebben over de ‘Haagse elite’ en ‘het partijkartel’, over zakkenvullers en plucheplakkers. Nee, dienares van God.

Doe, schrijf Paulus aan de Filippenzen, zoals jullie van mij gezien en gehoord hebben. Nou, dat wisten ze nog wel. Dat Paulus, in een zeer dreigende situatie, in de gevangenis van Filippi, samen met Silas, midden in de nacht, gebeden heeft en lofzangen gezongen voor God. In het diepe vertrouwen: Vader zorgt. Maar als ze dan wonderlijk bevrijd zijn, dan kunnen ze verder in de dienst van Gods Koninkrijk. Dáártoe leven ze. En dán gebruiken ze wel degelijk ook middelen. Ze laten hun striemen wassen – medische zorg. Ze laten zich de tafel dekken, om nieuwe krachten op te doen. En, dat is ook leerzaam, ze maken gebruik van de overheid. De gevangenisdirecteur vertelt ze dat de magistraten een oogje toe zullen knijpen als ze stilletjes vertrekken. Maar dan zegt Paulus: ja, maar dat gaat zomaar niet. We eisen een officiële rehabilitatie. En die krijgen ze dan ook.

Vertrouwen op God, de middelen gebruiken, en de overheid houden aan de taak die ze van de Here kreeg – zo mogen wij als kinderen van de Here samen onze weg gaan door de wereld. Vader zorgt, en in Zijn dienst en aan Zijn hand, wij ook.  Amen